Dünya Sağlık Örgütü’ne göre 12 Kasım itibarıyla 48 Covid-19 aşı adayı, klinik denemelerle insanlar üzerinde test edilirken, 164 aşı adayı da klinik öncesi geliştirme aşamasındalar.
COVİD-19 AŞISI NASIL GELİŞTİRİLİYOR?
Covid-19 aşısının geliştirme süreci diğer aşıların geliştirme sürecinden farklı olmamakla birlikte dünyanın bulunduğu acil durumdan dolayı bazı aşamaları hızlı bir şekilde tamamlamaya çalışmaktadır. Aşılar genel olarak 6 temel adımda geliştiriliyor.
Birinci adım olarak virüs hakkında temel bilgiler tespit ediliyor. Bu adımı Çinli bilim insanlarının 11 Ocak’ta koronavirüsün genetik dizisini bulup yayımlamaları oldukça hız kazandırmıştır.
İkinci adım olarak aşı adayları tespit ediliyor. Bu aşama, virüsün izole edilmesini içerebiliyor. Daha sonra virüs zayıflatılarak ya da etkisiz hale getirilerek aşı adayı oluşturuluyor. Bazen de virüs yerine, virüsün genetik dizisi aşı yapmak için kullanılıyor. Ardından olası dozlar ayarlanıyor.
Üçüncü adım ise klinik öncesi test süreci olup bu aşamadaysa aşı adayının insan vücuduna olası etkileri hakkında fikir sahibi olmak için hayvanlar üzerinde test yapılıyor. Aşının etkileri gözleniyor ve aşı adayı insan vücuduna uygulanabilir hale getirilmeye çalışılmaktadır.
Dördüncü ve en kritik adım ise klinik araştırma süreci yani insanlarda test etmeye başlanmasıdır. Birçok potansiyel aşı, bu adımda başarı sağlanamamaktadır.
Bu sürecin 3 aşaması bulunmaktadır.
- Birinci aşama: Az sayıda sağlıklı kişilerle gönüllülük üzerinde test yapılması.
- İkinci aşama: Aşının en az 100-200 kişi üzerinde test edilmesi.
- Üçüncü aşama: Yani son aşamada aşının birkaç bin kişi üzerinde test edilmesi.
Beşinci adım Yukardaki adımların tamamı atıldıktan sonra aşının onayının alınması adımıdır. Bu aşamada denetleyici kurumların yaptığı incelemenin ardından aşıya onay verilebiliyor. Covid-19 aşısı için onay sürecinin hızlı olması beklenmektedir.
Altıncı ve son adım ise aşının üretilmesi durumudur. Dünyaya yetecek kadar büyük miktarlarda aşı üretmek için altyapı, personel ve ekipman ihtiyaç vardır ve kalite kontrolünde yapılması gerekiyor. Lisans alındıktan sonra, yapılan planlama çerçevesinde üretime stard verilmektedir.
Koronavirüs aşılarını kim geliştiriyor?
Dünyada birçok ülke ve özel firma aşı çalışmasını sürdürmektedir. Covid-19 aşı yarışının önde gelenleri ise Alman biyoteknoloji şirketi BioNTech, Oxford Üniversitesi ve ABD’li Moderna şirketi ile çalışan ABD’li ilaç firması Pfizer , ve Rusya’nın geliştirdiği Sputnik V aşısı öne çıkmaktadır .
